Sprzęgło samoczynne

Sprzęgło samoczynny to typ sprzęgła, które umożliwia łączenie lub rozłączenie jego członów bez jakiejkolwiek interwencji człowieka. Łączenie to następuje wskutek zmian zadanych parametrów pracy. Sposoby tej zmiany to między innymi wykorzystanie odśrodkowej siły bezwładności, zmiana przenoszenia momentu obrotowego lub kierunku ruchu wirowego.

Wśród rodzai sprzęgieł samoczynnych, można wyróżnić sprzęgło jednokierunkowe – przenoszące moment obrotowy jedynie w konkretnie zamierzonym kierunku, a rozłączające się w momencie zmiany kierunku ruchu obrotowego. Najczęściej stosuje się w nim sprzęgła cierne i zapadkowe.

W sprzęgle ciernym moment przenoszony jest w wyniku działania siły tarcia. Tarcza podczas ruchu obrotowego zaciska się na wałkach między tarczą kształtowaną i pierścieniem. Przy zmianie kierunku ruchu obrotowego wałki pokonują opór sprężynek i osiadają między tarczą i pierścieniami, nie przenosząc momentu obrotowego.

Kolejnym rodzajem sprzęgła samoczynnego jest sprzęgło odśrodkowe. Zasada jego działania opiera się na sile odśrodkowej powodującej włączenie się lub rozłączenie elementów współpracujących. Przy niskich prędkościach wału na powoduje poślizg na powierzchni ciernych i dopiero po osiągnięciu odpowiedniej prędkości członu biernego następuje przeniesienie całkowitego momentu. Zastosowano w nim różnego kształtu segmenty i różne konstrukcje innych elementów.

Ostatnim rodzajem jest sprzęgło bezpieczeństwa. Sprzęgło to w chwili uzyskania większego momentu od założonego, rozłącza się.

Można rozróżnić dwa rodzaje sprzęgieł bezpieczeństwa:

• z łącznikiem trwałym
• z łącznikiem podlegającym zniszczeniu (sztywne tulejowe kołkowe)

Sprzęgło z łącznikiem podlegającym zniszczeniu, to sprzęgło sztywne tulejowe kołkowe, podlegające samoczynnemu wyłączeniu po przekroczeniu określonego przez producenta momentu obrotowego. Określony moment obrotowy jest przenoszony przez siły docisku między wałeczkami zamontowany we wgłębieniach pierścienia czynnego i biernego. Gdy założony moment zostaje przekroczony, wałeczki osadzone na sprężynach są wciskane i następuje ich przemieszczenie w sąsiednie położenia.